Sfeervol

Het lichaam is een uiterst gevoelig instrument dat voor een groot deel op de automatische piloot draait. Hartslag, ademhaling, spijsvertering, het gaat allemaal als vanzelf ,zonder enige bemoeienis van buitenaf. Processen in ons, maar die verder niet naar onze mening vragen.  De amygdala, een klein deel van de hersenen, dat  razend snel door heeft dat er wat mis is en het lichaam een signaal afgeeft om adrenaline en andere stresshormonen vrij te geven.  Door die stresshormonen zijn we in staat sneller te handelen in de zogenaamde vecht of vlucht modes. Makkelijk en zinvol als er een leeuw uit de struiken springt, om dan snel en alert te kunnen handelen. Als een gazelle dit overkomt, kan het stresshormoon zijn redding zijn omdat het hem iets meer energie geeft om de leeuw voor te blijven. De negentig seconde die het stresshormoon actief is bij zo’n dier zijn vaak voldoende en als het zich weer veilig waant, gaat het weer rustig grazen. Het lichaam komt weer tot rust. Bij ons kunnen we deze negentig seconden rekken, door boos te blijven en blijven razen en tieren, langer dan nodig is en fokken  onszelf op. De hormonen die inmiddels uitgewerkt zouden moeten zijn, richten nu eigenlijk meer schade aan dan dat ze goed doen. We voelen ons gestrest.  Het idee om een avondje ontspannen TV kijken en kiezen om naar een spannende film te kijken, is misschien niet zo ontspannen als het lijkt. De amygdala kent het onderscheid tussen echt en spanning niet, die bij je overkomt door het zien van een film. Terwijl je onderuitgezakt met een schaal chips op de bank hangt, kan dat kleine wonder in je hersenen het signaal afgeven aan je lichaam om stresshormonen af te scheiden, waar je dan niets mee doet ,maar ondertussen wel door je bloedbaan gieren. Die happen chips komen door die hormonen niet goed in je spijsvertering en slaan zich op. Een dikmakertje zo’n spannende film.

Van de week reden we door het herfstachtige landschap, maar de kleuren zouden meer tot hun recht komen als de zon zou schijnen. Het was echter een sombere grijze dag, maar dan toch is hoe je dit zo wilt benoemen dat een verschil kan maken. Is het grijs en somber, dan voelt dat ook zo en  voelen doe je met je lichaam. Ik hoorde vanmiddag iemand over dit weertype zeggen dat hij er chagrijnig van werd en zo zag hij er ook uit, een mopperig chagrijnig gezicht dat elke zonnestraal die er al zou zijn direct zou doven.   Maar, als je het anders zou noemen, hoe zou dat dan voelen?
 Ik probeerde er met andere ogen naar te kijken en zag dat de herfstkleuren aan de beukenbomen en het gekleurde blad op de grond, de iets blauwige nevel die tussen de bomen hangt en de velden grijsblauw kleurde en de silhouetten van de bomen zo strak deed aftekenen en juist de bomen die verderop stonden wat deed vervagen, kwam ik op het woord: sfeervol. Eerst was het woord somber het trefwoord, en veranderde dat in sfeervol. Dat voelt al beter. Er is niets verandert, alleen nu bekeken met andere ogen, geeft het een ander gevoel. Een verschil. Welk deel van de hersenen daar verantwoordelijk voor is weet ik niet, maar ik zou het beter kunnen gebruiken, dan op het woord ‘somber’ te reageren. 

Poppy

Een grote vis en een Octopus jagen allebei op  hetzelfde visje. In plaats van elkaar te beconcurreren gaan die twee een samenwerking aan. De grote vis en de Octopus trekken samen op en gaan op zoek naar prooi. De grote vis wees de prooi aan en de Octopus probeerde dan met één van zijn armen hem uit een dunnen spleet te krijgen. Als het visje wist te ontsnappen aan de tentakel van de Octopus wist de grote vis hem te pakken. Zo gebruikte de Octopus de grote vis om de visjes  op te sporen en de vis gebruikte de Octopus om de vissen uit de nauwe spleten te jagen. Zo had de ene keer de Octopus beet en de andere keer de vis, een samenwerking in wederzijds voordeel.  Twee verschillende soorten dieren  die blijkbaar met elkaar kunnen communiceren en met elkaar samenwerken. 

 Wij kunnen ook samenwerken met andere levensvormen. Van de week zag ik een documentaire waarin Arita Baaijens met drie kamelen door de woestijn  trok.  De vrouw  die in verhouding tot de kamelen een klein poppetje is, toch drie kamelen kan leiden en ze volgen haar en luisteren naar haar instructies.  Mijn dochter die met paarden omgaat die in kracht haar ver overstijgen, laten zich een bit in de mond leggen en laten zich berijden. Ik zelf heb een nazaat van de wolf in huis en we beschouwen elkaar als vriend. Wij kennen ook zo verschillende samenwerkingen met verschillende diersoorten. Dieren zijn dan wel de ondergeschikten en laten zich leiden verbaal of middels andere signalen. Op onze beurt zijn wij ook weer lijdzaam, wat me opviel in een uitzending van de BBC, het programma  “Countryfile”. Elke zondag op TV en gaat over de natuur, cultuur en kunst in Engeland. Rondom deze tijd dragen de verslaggevers een poppy op hun jasje, dat is het bloemetje van de klaproos die symbool staat voor de herdenkingen van de beide wereldoorlogen.  Het programma ging deze keer ook over de oorlog en bezocht allerlei plekken die met de oorlog te maken hadden. De monumenten, de veteranen, en uiteraard de oorsprong van het symbool de poppy, de klaproos welke betekenis zo’n klein nietig bloempje in die oorlogen heeft gehad. Het bevat een klein beetje morfine, die op het slagveld toegepast werd als pijnstiller. Het rood van de klaproos staat voor het bloed van al de gesneuvelde soldaten en de klaproos verscheen op stukken grond die door bombardementen omgeploegd waren, want het zaad van de klaproos ontkiemt het best op kale gronden. 

Wij in Nederland herdenken ook op 4 mei alle slachtoffers van de oorlogen, maar de Engelsen in November ( 11-11 om 11 uur ) alleen de gesneuvelde soldaten. Vooral de eerste wereldoorlog, de loopgravenoorlog zijn zoveel slachtoffers gevallen, dat het haast oneerbiedig klinkt als je er kritiek op zou uiten, want daarbij doe je de slachtoffers en hun nabestaanden tekort. Er wordt al snel gedacht dat een militair uniform garant staat voor veiligheid en bescherming. In Amerika hoor ik ( op TV ) dat de militairen bedankt worden met de woorden: Thank you, for serving my country. Het oorlog voeren wordt geëerd en ook in Counrtyfile werd een item gewijd aan een veteraan, die uitgezonden was naar Afghanistan.   Hij was getraumatiseerd, maar vertelde trots dat hij gediend had als ‘Snipper’ o.t.w. een sluipschutter. Nu deed hij mee aan een project in het bos met andere getraumatiseerde soldaten om een oud bouwwerk te restaureren en hij zorgde voor het houtsnijwerk ter versiering van het gebouw, als zijnde een therapie voor de verschrikkelijke dingen die hij had meegemaakt. Het geeft mij een gevoel van onrecht dat deze mensen die vanuit een schuilplaats als sluipschutter op voorbijgangers schoot. Laatst was iemand in Vegas die dat deed om vanuit een flat op een menigte te schieten, zo iemand is gestoord en mocht hij levend opgepakt worden zal hij daarvoor berecht worden. Deze snipper die in dienst staat van een land mag legaal moorden en zelf ter plekke beslissen waar wel en niet op te schieten. Dient zoiets de veiligheid van zijn thuisland? Zal hij zittende in zijn veilige schuilplek schietend op waarvan hij denkt en beslist dat daar op geschoten kan worden, heeft hij ook maar iets bijgedragen aan de veiligheid en de oplossing van het conflict? Hij zelf is er met mentale schade vandaan gekomen en ook voor hem dragen ze rond deze tijd allemaal  een poppy op de revers. Engeland eert de gevallen soldaten en de getraumatiseerde missiegangers met een klaproos, een oorlog waar gruwelijkheden als heldendaden wordt gezien. Er zijn zelfs al drones die het vuile werk opknappen.  Hoe makkelijk laten we ons leiden door dat wat zo verkeerd is in ons menselijk ras, het in staat te zijn om vreselijke slagvelden met bloed te doordrenken en dan beweren dat we daar onze vrijheid aan te danken zouden hebben. De Engelsen laten zich een poppy opspelden en geven daarmee hun goedkeuring en lijdzaam volgt de natie het spoor van geweld en nemen desnoods zelf eraan mee of geven hun zonen daarin een plek.  Veel, heel veel geld en middelen worden daaraan besteed, dat zoveel meer zou kunnen doen als het om conflictoplossingen gaat.

Daryl Davis in de documentaire van Netflix, zoekt  als zwarte Amerikaan  contact met leden van de KKK en probeert vriendschap met ze te sluiten. Hij zegt dat zolang we in gesprek zijn kunnen we niet vechten. Hij verdiept zich in het doen en laten van de clan en weet meer dan menig clanlid over de KKK. Hij is openhartig en maakt inderdaad vrienden uit die club, sommige verlaten de clan en geven het uniform aan Daryl.  Met vriendschap lukt het hem door te breken en meer dan 40 leden zijn eruit gestapt en deze hebben weer een meervoud gemotiveerd er ook mee te stoppen. Een moedige man die het beest van geweld een bit in de mond weet te leggen en het te temmen. Zoals de vis en de Octopus samenwerken en er beide profijt van hebben. 

Krabben in een mand.

Druk, druk, druk, als je die indruk kunt geven, dan lijk je het gemaakt te hebben, maar als iemand het tegen jou zegt, zegt hij dat hij geen tijd voor jou heeft. Want er zijn belangrijkere, interessantere dingen te doen dan jij. Zo is het maar net en je zou blij moeten zijn dat hij geen tijd voor je heeft, dan hoef je ook geen tijd aan hem te verspillen. Als je alleen een gaatje in iemands agenda bent, weet je dat je niet echt gewenst bent. Hooguit ben je een decorstuk in zijn machtige podium waar hij zijn succes op viert. Maar toch,.. als ik zo denk, ben ik de verkeerde krab?

Wanneer een krabvisser zijn fuiken leeghaalt doet hij de krabben die hij gevangen heeft in een mand en op die mand hoeft hij geen deksel te doen. Als een krab in de mand eruit probeert te klimmen, trekken de andere krabben in de mand, hem weer terug. Zo zorgen de krabben er zelf voor dat ze in het voordeel van de visser werken, die rustig de ene na de andere fuik kan leeghalen. Wij gedragen ons als die krabben, het is ons niet gegund uit die mand te klimmen en we beletten anderen het ook te doen, door ze weer terug te trekken. Zo blijven we vast zitten in ons systeempjes en hebben onze gedragingen erop aangepast, tegelijk goed op anderen letten, of die zich ook aan de ongeschreven regels houdt. De oplossingen van veel problemen liggen buiten de mand (out of the box ) en niet in het drukdoende, elke dag hetzelfde routine dienende, op zichzelf gerichte zijnde,… maar over de rand van de mand. Daar ligt onze vrijheid die we zo vaak bezingen en er zelfs oorlogen voor voeren. Maar hoe kom je los van die krab-mentaliteit?  Door te beginnen om de fuik te onderkennen. In de fuiken word een lokaas gelegd en dat brengt de krab ertoe de fuik in te lopen. De lokmiddelen die ons in een fuik doen belanden zijn altijd maar kleine stukjes die een verwachting oproepen dat er meer is, misschien achter in de fuik en ja, als je daar bent belandt kom je daar niet meer zo makkelijk uit. Achter in de fuik ligt een stuk papier met een pen erbij, of u daar even wilt tekenen, dan regelen wij het verder voor u… We zien anderen die die fuiken zijn ingelopen en denken misschien wel dat het er allemaal zo bij hoort en doen het vervolgens zelf ook. De bodem van de zee ligt bezaait met fuiken en er lijkt geen ontkomen aan.  Als krab,  eenmaal in de mand beland betaald hij met zijn leven en wij betalen ons hele leven. We maken vervolgens onszelf wijs dat het eigenlijk helemaal niet zo gek is in die mand, ook wel weer gezellig zo met z’n allen in hetzelfde schuitje te zitten, dat verbind, dat verbroederd.

De visser heeft niets voor de krab  gedaan, geen eten gegeven, niets, hij oogst waar hij niet gezaaid heeft, doet alleen die dingen ,ten gunste voor de zee en de krabben,  om zijn handel te beschermen. Terwijl collega vissers met sleepnetten de oceaanbodem stuk trekken, omdat die vissen op plekken, waar de zee toch groot genoeg is. Bijna net zo groot als hun hebzucht.  Druk, druk, druk, maakte we ons daarover maar eens druk. Het lijkt erop dat milieu en diervriendelijkheid, voor hobbyisten is, die hier en daar een succes boeken. Voor mensen die het niet zo druk hebben in het ‘echte’ leven en zich daar druk over maken, worden weg gezet als navelstaarders en geitenwollen-sokken.  Toch zouden dat de krabben kunnen zijn die het wel lukken, om uit de mand te klimmen en terug te vallen in de zee. Misschien om andere krabben te waarschuwen de fuiken te vermijden.